Cách đây khoảng 15 năm, nghề dệt của người M’nông còn khá phát
triển, họ tự trồng bông và dệt vải để may áo, váy, khố, địu trẻ con hay các
loại chăn đắp. Ngày nay, nghề dệt đã mai một, chị em phụ nữ mặc váy ống bằng
lụa (đối với lớp trẻ), váy màu xanh hoặc đen (đối với người già và trung niên).
Tuy vậy một số gia đình vẫn mua sợi bông gia công của tư thương bán ở chợ về
nhuộm và dệt theo ý thích của mình. Người M’nông có một số nhóm địa
phương như: M’nông Gar M’nông Bù Dâng, M’nông Prông… Nhưng nhìn chung trang
phục của các nhóm cơ bản giống nhau. Chúng tôi chỉ đi sâu giới thiệu trang phục
của nhóm M’nông Gar cư trú ở tỉnh Đăk Lăk.
Trang phục phụ nữ M’nông Gar gồm có: áo (ao mía), váy (sie băn rơ nấk),
chuỗi đeo cổ (mai rban), vòng chân (coong dàng).
Áo dài tay {ao mứt) làm bằng vải sợi bông tự dệt màu đen hoặc xanh đen.
Cũng như phụ nữ một số dân tộc khác ở Tây Nguyên, áo phụ nữ M’nông phổ biến là
kiểu chui đầu (ao trùm). Áo có hai loại dài tay và khồng tay nhưng tên gọi của
chúng giống nhau.
+ Áo dài tay (ao mứt): là loại áo không khoét cổ. cổ áo (câu
rơ căng) bằng vai, được viền bởi một dải vải đỏ. Tay áo (tỵ ao) dài 46 cm, màu
xanh đen. ở cổ tay áo và phần nách giáp thân áo có hai dải hoa văn bằng chỉ màu
đỏ, trắng, vàng, xanh. Hai thân áo (bra ao) rộng 43cm, là một mảnh vải gập đôi
và khâu lại ở một bên sườn. Phần gấu áo có dải hoa văn cao 2cm, chạy vòng quanh
áo. Nhìn tổng thể áo phụ nữ M’nông Gar thiên về màu xanh đen, hoa văn trang trí
dệt bằng chỉ màu đỏ, vàng, đen, trắng mang tính đối lập.
Hoa văn trang trí ở cổ áo, vai, nách, hai cửa tay và gấu áo là hoa văn
hình da con trăn.
Trên vai và cổ tay áo nẹp mỗi bên một dải len đỏ dài 21 cm và đính những
núm nhôm và dây nhỏ tạo thành hình mặt trăng (ơkhe).
Ngoài ra còn có những đường chỉ trắng khâu ở hai tay, nách gọi là con
trăn {tiếc77 triêng kring).
+ Áo ngắn tay (ao mứt): may kiểu chui đầu, bằng vải tự dệt
nhuộm màu xanh đen, kích thước phụ thuộc vào người mặc. Loại áo này chủ yếu mặc
ở nhà, khi ra ngoài xã hội, họ mặc áo dài tay. Gổ áo (câu rơ căng) được viền
bằng một dải len đỏ. Thân áo (bra ao) là một mảnh vải gập đôi và khâu lại ở một
bên sườn. Gấu áo là dải hoa văn khác màu cao 2cm chạy vòng quanh áo. Trang trí
chủ đạo là mô típ dệt hoa văn hình da con trăn (no dương lăn) bằng chỉ các màu
trắng, đỏ cách đoạn. Tròn vai moi bên đính một dải len đỏ dài trên 20cm và đính
những núm nhòm nhỏ hình mặt trăng (ơ khe). Ngoài ra còn trang trí những đường
chỉ trắng, đỏ ở nách gọi là tiếc triêng kring(con trăn)…
Đọc thêm tại:
